Guts Muths, „każde ćwiczenie cielesne systematyzował z punktu widzenia wartości dla rozwoju pewnych partii mięśni i oddziaływania na organizm ludzki, a także kształtowania charakteru. […]. Zastosował podział według tego, jakie gry najlepiej rozwijają ciało, a jakie intelekt”

           Analizując historię kultury fizycznej zauważa się tylko obecność mężczyzn w życiu sportowym. Najwięksi greccy filozofowie, Platon i Arystoteles, uważali kobiety za stworzenia niższej kategorii.

             Pierwsze Igrzyska [1896 r.] odbywały się wyłącznie w gronie męskim. Wychowania fizycznego uczono głównie młodzież męską. Do szkół żeńskich wychowanie fizyczne trafiło dopiero w 1894 roku jako przedmiot obowiązkowy. Zasadnicza dbałość o zdrowie i rozwój fizyczny, leży przede wszystkim w interesie samej jednostki ludzkiej. Ale w trakcie rozwoju dziejowego ukształtowały się rozmaite formy współdziałania ludzi na rzecz ogólnego dobra społecznego. Sport ze względu na złożoność wielu odmian i pełnionych funkcji z trudem poddaje się syntetyzującej interpretacji. Manifestacją jest natomiast perfekcjonizm przejawiający się w nieskażonej postaci gry ze względu na wymogi sprawnościowe, ale też moralne.

             Sport jest też sposobem na życie w osiąganiu efektów materialnych, jak też zjawiskiem społeczno-kulturowym rozpatrywanym w kategoriach znaku i symbolu. Sport jest postrzegany jako gra i jako widowisko, czyli struktura naśladująca rzeczywistość. Gry są modelami społecznymi pełniącymi zadanie rozrywkowe i socjalizacyjne łącznie: są symbolicznym sposobem zaspokajania aspiracji życiowych pragnienia władzy, siły, wysokiej pozycji społecznej awansu i poważania jednostki. Gra sportowa umożliwia powstawanie sytuacji znaczącej, pozwalającej uczestniczącym w niej jednostkom uczyć się ról i zachowań nietypowych w życiu zbiorowym.

            Poprzez gry ujawnia się dualistyczna natura: po pierwsze jest to zbiór reguł i zachowań niezbędnych do określenia ich funkcji; po drugie jest zbiorem symboli zakorzenionych w rdzennych wartościach danej kultury. Podobnie podwójną naturę wykazuje sport, będący najpierw strukturą znaków decydujących o swoistości, a dzięki nośnikom symboli może być częścią większego systemu społecznych relacji i społecznych wartości.

             Widowisko sportowe pozostaje jednocześnie grą i sztuką, [gra w doświadczeniu aktorów, sztuka w odbiorze widzów]. „Olimpijską symbolikę można, jak się wydaje sprowadzić do trzech podstawowych poziomów: gloryfikacji sportu, gloryfikacji ludzkiego ciała oraz gloryfikacji współczesnego społeczeństwa jako całości, a także poszczególnych grup narodowych i państwowych”. Powody uprawiania sportu w hierarchii potrzeb można odnieść do teorii motywacji Maslowa, który twierdził, że wszyscy dążymy do zaspokajania potrzeb, choć niewielu udaje się osiągnąć poziom samorealizacji.

„Idea stojąca za hierarchią potrzeb głosi, że podążamy coraz wyżej, zaspakajając kolejne różne nasze potrzeby. Priorytetem są tu potrzeby fizjologiczne, takie jak jedzenie czy ciepło, ponieważ bez nich nie moglibyśmy żyć.

Dopiero, gdy te potrzeby zostaną zaspokojone zaczynamy szukać bezpieczeństwa. Kiedy już jesteśmy bezpieczni pojawiają się potrzeby miłości i przynależności.

            Zaspokojenie tych potrzeb rodzi potrzebę szacunku. W tym celu musimy coś osiągnąć, uzyskać kompetencję i uznanie w oczach innych.

Kiedy to się uda, koncentrujemy się na potrzebach poznawczych. Następne w hierarchii Masłowa są potrzeby estetyczne, czyli pragnienie piękna, porządku i równowagi. Ostatnią potrzebą ludzką według Masłowa jest chęć samorealizacji, czyli osobistego spełnienia i rozwinięcia w pełni własnego potencjału”. Sukces osiągnięty w sporcie można utożsamiać, choć nie należy mylić z samorealizacją w sporcie. Jest to według Masłowa ścieżka dająca taką możliwość. Sport stanowi doskonały sposób na zapewnienie sobie szacunku i zaspokojenia potrzeby przynależności. Innymi słowy odpowiednia dbałość o ciało jest ważną ludzką potrzebą, która nie tylko dotyczy spraw elementarnych, ale też może prowadzić do samorealizacji.

             Od niedawna socjologowie zaczęli zwracać większą uwagę na wzajemną spójnię życia społecznego z ciałem, gdzie wykonując określone czynności, tworzymy konteksty życia społecznego, kształtujemy naszą tożsamość. Ale ciało to nie tylko to coś, co posiadamy, i nie tylko coś fizycznego, co pozostaje oderwane i niezależne od społeczeństwa. Kwestie związane z ciałem przecież obejmują również obowiązujące normy. Jak zauważa Anthony Giddens jesteśmy cieleśni jako Homo Sapiens, bowiem posiadamy ciało.

              Obecnie mamy do czynienia z bardziej posuniętą zmianą ocen powiązanych z naszym organizmem. Gwałtownie zmieniający się świat niesie ze sobą coraz to nowsze niebezpieczeństwa i wyzwania, które mogą dotyczyć naszego ciała i zdrowia. Pragnienie poznania ciała, upiększania czy doskonalenia i troska o nie istnieje od zawsze. Tymczasem powszechnym jest przekonanie, że swoisty kult i zainteresowanie się ciałem jest wytworem ostatnich dziesięcioleci. Dużą rolę w tym względzie odegrały mas media, prezentujące jako wzorce do naśladowania, osoby sprawne, młode, zdrowe i piękne.

 Sport a styl życia

            Istnieją jednak dowody, że pragnienie bycia wiecznie młodym, nawet nieśmiertelnym i zdrowym towarzyszyło człowiekowi na długo przed pojawieniem się mediów. Z analizy socjologicznej wynika, że kanony estetyczne dotyczące ciała, troski o nie, dostarczania mu właściwego pożywienia czy upiększania pojawiły się najpierw wśród elit, a dopiero po drugiej wojnie światowej zaczęły się popularyzować, by pod koniec XX wieku stać się powszechnie obowiązującymi, choć nieco zróżnicowanymi społecznie.

W naszym kręgu kulturowym wzory obyczajów związanych z zabiegami higienicznymi są podstawowymi czynnościami wobec ciała. W kulturze zachodniej w drugiej połowie XX wieku higieniczne normy obyczajowe były już na tyle powszechne i znaczące, że pokazanie się znanej aktorki pochodzenia amerykańskiego z niewydepilowanymi pachami stało się medialnym tematem nie tylko w Stanach Zjednoczonych. W Polsce od 1989 roku różnorodne zabiegi dotyczące pielęgnacji ciała były przedstawiane głównie w reklamach zachęcających do zakupu niezbędnych produktów służących do przeprowadzania tych zabiegów. Można sądzić, że obyczaje związane z higieniczną troską o ciało stały się powszechne i przyswojone przez czytelników. Niepodporządkowanie się higienicznym normom obyczajowym jest czymś incydentalnym. Np. na początku lat dziewięćdziesiątych nowym obyczajem w Polsce stała się depilacja, która na przełomie wieków okazała się już pewną oczywistością bez szczególnych uzasadnień. Socjologia ciała ma wymiar wieloaspektowy, ale głównym wątkiem jest wpływ zmiany społecznej na nasze ciało.

Bibliografia

[1] Krawczyk Zbigniew [2002], (red.), Hasło Sport, (w:) Encyklopedia Socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 112- 114

[2] Tamże (..) s.112 -114

[3] Jarwis Matt [2003], Psychologia Sportu, Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk,s.89,91- 92

[4] Giddens Anthony  [2004],  Socjologia, PWN, Warszawa, s.166

[5] Por.„Lady fitness” [2005], n.10

[6] Łaciak Beata [2005], Obyczajowość polska czasu transformacji, Wyd. TRIO, Warszawa, s. 201-202

[7] Jastrzębski Włodzimierz [2005], Historia kultury fizycznej, Wyd. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz,  s.15-18